Uroczystość otwarcia nowej siedziby Archiwum w Nowym Sączu

23 czerwca, 2023

22 czerwca 2023 r. mieliśmy zaszczyt uczestniczyć w otwarciu nadzorowanej przez nas kolejnej siedziby Archiwum Narodowego w Krakowie.

– Polskie archiwa w ostatnich latach zmieniły się nie tylko wizualnie, ale także instytucjonalnie. Stały się bardzo aktywnym uczestnikiem życia publicznego – są przyjazne, otwarte na interakcje i bardziej znane społeczeństwu. To nasz wspólny sukces – powiedział minister kultury i dziedzictwa narodowego prof. Piotr Gliński podczas uroczystości otwarcia nowej siedziby Archiwum w Nowym Sączu – oddziału Archiwum Narodowego w Krakowie.

W budynku, oprócz nowosądeckich zasobów, znajdą się m.in. akta byłego oddziału archiwalnego w Nowym Targu, które obecnie są przechowywane w Krakowie. Sukcesywnie gromadzone będą też akta innych instytucji państwowych oraz samorządowych z regionu sądeckiego i podhalańskiego.

Minister kultury i dziedzictwa narodowego zwrócił uwagę, że archiwa stanowią podstawę funkcjonowania nowoczesnego państwa. Wskazał, że służą nie tylko administracji, ale także całej wspólnocie narodowej.

– Archiwa zajmują się pamięcią, bez której żadna wspólnota kulturowa nie może funkcjonować. Współcześnie są one instytucjami nowoczesnymi i otwartymi. Od pewnego czasu funkcjonuje np. portal udostępniający nasze zasoby archiwalne społeczeństwu i wszystkim zainteresowanym, dzięki czemu możemy odkrywać historie lokalne lub rodzinne – zaznaczył prof. Piotr Gliński.

Szef resortu kultury zauważył, że wcześniej archiwa były spychane na koniec potrzeb społecznych.

– Archiwa były zaniedbane. Od ośmiu lat staramy się przełamać ten kryzys. Archiwum w Nowym Sączu jest drugim nowoczesnym obiektem w Małopolsce, po wspaniałym archiwum w Krakowie. Zbudowaliśmy także nowe archiwa w Białymstoku i w Suwałkach, a we wrześniu otwieramy nowoczesne archiwum w Bydgoszczy – przekazał minister kultury.

Prof. Piotr Gliński poinformował, że w ramach programu „Budowa i utrzymanie Archiwów Państwowych w formule partnerstwa publiczno-prywatnego”, realizowanego w latach 2023-2052, powstaną kolejne archiwa w Szczecinie, Poznaniu, Łodzi, Piotrkowie Trybunalskim i Koszalinie. Wskazał, że koszt całego programu dla pięciu archiwów w perspektywie 25 lat oszacowano na ok. 2,5 mld zł.

Szef resortu kultury zwrócił uwagę, że budowa nowej siedziby Archiwum w Nowym Sączu jest jedną z 7 tys. inwestycji zrealizowanych w obszarze kultury w ciągu ostatnich 8 lat.

– Nowy Sącz może poszczycić się tym wspaniałym miejscem, które nie tylko będzie służyło do tego, żeby korzystać z archiwów, ale będzie także czymś więcej, ponieważ współczesne archiwa to instytucje otwarte, które pełnią wiele innych funkcji – podsumował prof. Piotr Gliński.

O inwestycji

W 2019 roku Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego wydało decyzję o przyznaniu środków na rozpoczęcie budowy nowej siedziby Archiwum w Nowym Sączu.

Prace budowlane rozpoczęły się w czerwcu 2021 roku.

Nowy budynek o powierzchni użytkowej ponad 2,5 tys. m² ma dwie kondygnacje i składa się z dwóch modułów – biurowego i magazynowego. Na niższej części budynku mieści się część ogólnodostępna wraz z czytelnią oraz magazyny, na piętrze zaś znajduje się część biurowa, pomieszczenia do pracy z aktami dla archiwistów również połączone z magazynami.

Magazyny – najważniejszy element w nowym obiekcie – stanowią ok. 2/3 całej bryły budynku i pomieszczą ok. 10,5 tys. metrów bieżących akt. Dzięki specjalnemu odseparowaniu od zmiennych warunków zewnętrznych, w ich wnętrzu zachowane zostaną stabilne warunki klimatyczne. W przyszłości możliwa będzie rozbudowa części magazynowej w poziomie (dobudowa na dalszej części działki) lub pionie (nadbudowa kolejnej kondygnacji na górze).

W zlokalizowanej na parterze części ogólnodostępnej znajduje się przeszklony hol oraz sala konferencyjna na ok. 50 osób z możliwością połączenia z czytelnią po rozsunięciu mobilnej ścianki działowej i zwiększenia jej pojemności. Sala ma autonomiczne i funkcjonalne nagłośnienie wraz z ekranami projekcyjnymi (w tym także mobilnymi), przez co umożliwia organizację warsztatów, wystaw, pokazów i lekcji. W czytelni przewidziano 25 stanowisk dla użytkowników Archiwum. W tej części, obok pomieszczeń technicznych i sanitarnych, znajduje się również pomieszczenie do monitoringu obiektu oraz zdalnego zarządzania większością instalacji w budynku. Na pierwszym piętrze w strefie biurowej znajdują się pomieszczenia do pracy z aktami, w tym pracownia digitalizacji, strefa sanitarna i socjalna, magazyny podręczne, serwerownia oraz dodatkowa sala do zajęć, szkoleń i zebrań.

W nowym budynku znajdzie się cały dotychczasowy zasób Archiwum w Nowym Sączu (ok. 2 tys. mb), a także zasób byłego oddziału archiwalnego w Nowym Targu, który obecnie jest przechowywany w Krakowie (ok. 1,2 tys. mb). Przewidziany jest też powrót staropolskiego zasobu miasta Nowego Sącza z centrali w Krakowie. Sukcesywnie przejmowane będą też akta z różnych instytucji państwowych oraz samorządowych z regionu sądeckiego i podhalańskiego.

Podstawowym założeniem projektowym dla budynku było zapewnienie odpowiednich, stabilnych warunków temperaturowych i wilgotnościowych we wnętrzu magazynów archiwalnych. W obiekcie zastosowano nowoczesny sposób ogrzewania i klimatyzacji poprzez pompy ciepła. W magazynach zamontowano nowoczesny system przeciwpożarowy, tzw. „mgły wodnej”. Zakłada on brak wody w instalacjach w pomieszczeniach (w celu wyeliminowania ryzyka zalania) do czasu zadziałania alarmu przeciwpożarowego. Na dachu znajdują się panele fotowoltaiczne, które zapewnią część energii elektrycznej dla budynku. W tylnej części działki zaprojektowano budynek techniczny ze stacją transformatorową oraz część zieloną z alejkami spacerowymi dla użytkowników Archiwum.